Αλέξης Τσίπρας: Αντιγράφοντας τον Ανδρέα Παπανδρέου

Οι επιχειρούμενοι παραλληλισμοί με τον Ανδρέα Παπανδρέου την περασμένη Τετάρτη στο «Παλλάς» ήταν εξόφθαλμοι. Άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να κοπιάρει τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Οι άσπονδοι φίλοι του, οι οποίοι εσχάτως πολλαπλασιάστηκαν, ισχυρίζονται ότι ο πρώην αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ πέρασε, κατά το παρελθόν, πολλές ώρες μπροστά στον καθρέφτη του, προσπαθώντας να αντιγράψει τη θεατρικότητα, ακόμα και το ηχόχρωμα της φωνής του Ανδρέα. Και, όπως οι ίδιοι παραδέχονται, δεν τα πήγε και τόσο άσχημα. Αυτήν τη φορά, όμως, προχώρησε μερικά βήματα παρακάτω. Ο οδικός χάρτης για την ίδρυση του νέου κόμματος, καθώς και ο συνθηματικός λόγος του, όπως ξεδιπλώθηκαν στο «Παλλάς», θύμισαν σε αρκετά σημεία τους τα πρώτα βήματα του ΠΑΣΟΚ.

Καταρχάς οι συμβολισμοί. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η επιλογή της «3^ης Δεκέμβρη» δεν ήταν τυχαία. Επιλέχθηκε, λένε, προκειμένου να παραπέμπει στην «3^η Σεπτέμβρη», ημέρα κατά την οποία παρουσιάστηκε το 1974 από τον Ανδρέα Παπανδρέου η ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ. Η συγκέντρωση είχε γίνει τότε στην κατάμεστη αίθουσα του King’s Palace της Πανεπιστημίου. Ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε το πιο ευρύχωρο «Παλλάς», λίγο μακρύτερα, στη Βουκουρεστίου.

Η διαγραφή του παρελθόντος

Πέρα από τους συμβολισμούς ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται πως αυτήν τη φορά εμβάθυνε περισσότερο στον Ανδρέα Παπανδρέου. Αντιλήφθηκε, έστω και με σημαντική καθυστέρηση, ξοδεύοντας σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο, πως εάν φιλοδοξεί να κάνει νέα πολιτική καριέρα αξιώσεων, θα έπρεπε να τραβήξει μία διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν. Από το κυβερνητικό -κυρίως, από το δυστοπικό 2015- αλλά και από το σημερινό φάντασμα του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως ακριβώς έκανε και ο Ανδρέας όταν, επιστρέφοντας μετά την πτώση της Χούντας, αποφάσισε να αποκηρύξει την «Ένωση Κέντρου» του πατέρα του που τον περίμενε με ανοιχτές αγκάλες για να του παραδώσει τα κλειδιά, και να προχωρήσει στην ίδρυση δικού του κόμματος.

Το πρώτο βήμα έγινε στις 29 Ιουνίου 2023 με την παραίτησή του από την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ, όταν, χρησιμοποιώντας τη λέξη «παραμερίζω», υπαινισσόταν σαφέστατα ότι πολύ σύντομα θα επανέλθει, αλλά με την πυξίδα του να δείχνει προς άλλες θάλασσες. Το οριστικό διαζύγιο με το κόμμα του εκδόθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2025, με την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα. Ήταν το δεύτερο και αποφασιστικότερο βήμα απομάκρυνσης από το κόμμα το οποίο εκείνος οδήγησε στη «γη της επαγγελίας». Ήταν, όμως και εκείνος που χρεώνεται τον κατήφορό του μετά το 2019, την απαξίωση και τις διασπάσεις του, απότοκα της εκλογής του Στέφανου Κασσελάκη ως διαδόχου του, με την ανοχή του, αν όχι, την υποστήριξή του.

Η «Ιθάκη» ήταν η επικύρωση του διαζυγίου του με τον ΣΥΡΙΖΑ, με τους περισσότερους από τους πρώην συντρόφους και συνεργάτες του. Και η κίνησή του να τους εξορίσει στο θεωρείο του «Παλλάς», αυτό ακριβώς ήθελε να υπογραμμίσει: Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και τα παράγωγά του ανήκουν στο παρελθόν. Και πως εκείνος θα αποφασίσει ποιοι απ’ όλους αυτούς θα ανέβουν στο καράβι, καθώς και σε ποιες θέσεις θα καθίσουν.

Κίνημα, όχι κόμμα

Από την ομιλία του στο «Παλλάς» απουσίαζε ο προγραμματικός λόγος, πέρα από κάποια αναμασημένα συνθήματα. Άλλωστε, άλλος ήταν ο στόχος της εκδήλωσης. Επιδίωξη του Αλέξη Τσίπρα ήταν να εμφανιστεί ως η μόνη προσωπικότητα η οποία μπορεί να ανασυνθέσει τον καθημαγμένο χώρο της δημοκρατικής αντιπολίτευσης και ο μόνος που μπορεί να κερδίσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, έστω με την τρίτη προσπάθεια. Το πρόσωπο είναι εκείνο που έχει σημασία. Όλα τα άλλα έπονται.

Βεβαίως, για να ξαναγίνει αρχηγός χρειάζεται προηγουμένως να υπάρχει και κόμμα. Γι’ αυτό και απευθυνόμενος προς την πλατεία, κάλεσε τους οπαδούς του να προχωρήσουν σε αυτοοργάνωση, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πόλη, σε κάθε επαγγελματικό και κοινωνικό χώρο. Ένα οργανωτικό μοντέλο το οποίο προσομοιάζει περισσότερο με Κίνημα και λιγότερο με κόμμα. Άλλο ένα στοιχείο το οποίο θυμίζει Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά μένει να φανεί πόσοι θα είναι εκείνοι οι οποίοι θα ανταποκριθούν στην προτροπή του.

Οι διαφορές

Κάπου εδώ τελειώνουν οι ομοιότητες και αρχίζουν οι διαφορές. Καταρχάς, καμία απολύτως σύγκριση δεν μπορεί να γίνει ανάμεσα στην πληθωρική προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου με αυτήν του Αλέξη Τσίπρα και όσο ο τελευταίος θα προσπαθεί να φανεί ισοϋψής προς τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, τόσο θα απομειώνει το προσωπικό και πολιτικό του κεφάλαιο. Άλλωστε, η απομίμηση δεν μπορεί ποτέ να ξεπεράσει το ήμισυ, κατά το μέγιστο.

Πέραν αυτού, οι έντονες πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες των πρώτων μηνών, ακόμα και των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης, δεν έχουν καμία σχέση με την παθητικότητα και την αποστασιοποίηση που κυριαρχούν στις μέρες μας. Ήταν εκείνο το κλίμα που επανέφερε στα πολιτικά πράγματα τόσο τον Ανδρέα Παπανδρέου, όσο και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Υπάρχει, άραγε, σήμερα κάποιο κοινωνικό ρεύμα το οποίο να ζητά από τον Αλέξη Τσίπρα να επιστρέψει; Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Ο πρώην πρωθυπουργός είναι εκείνος ο οποίος σχεδιάζει, καιρό τώρα, την επιστροφή του. Όπως δε φάνηκε από τη σύνθεση του ακροατηρίου στο «Παλλάς», αυτοί οι οποίοι προσβλέπουν στην επάνοδό του είναι, προς ώρας τουλάχιστον, εκείνοι που έβρεξαν τα χείλη τους με το νέκταρ της εξουσίας, αλλά δεν πρόλαβαν να το απολαύσουν.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 07.12.2025