ΤΜΕΔΕ: Από τη στρατηγική στην πράξη για ένα βιώσιμο μέλλον

- Newsroom

Τις προκλήσεις για τη μετάβαση σε πράσινες, έξυπνες και βιώσιμες υποδομές με  διαμόρφωση ενός σύγχρονου πλαισίου στρατηγικής και συνεργασίας, μεταξύ Πολιτείας, τεχνικού κόσμου, επιστημονικής κοινότητας και αγοράς ανέδειξε το 2ο διεθνές συνέδριο «Redefining the Future Horizons: Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο», που διοργανώθηκε από το ΤΜΕΔΕ υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Ελλάδος και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας,

   Ιδιαίτερα συμβολική ήταν και η ίδια η σκηνή του συνεδρίου: το νεοκλασικό κτίριο του Συλλόγου Εργαζομένων της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο ανακατασκευάστηκε πλήρως την περίοδο 2019-2024 και πλέον αποτελεί ένα σύγχρονο, ενεργειακά αναβαθμισμένο κτίριο που κοσμεί την Αθήνα. Ένα κτήριο δεν αφέθηκε στην τύχη του, προσαρμόστηκε στα νέα πρότυπα απόδοσης και βιωσιμότητας, λειτουργώντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς ο δομημένος χώρος μπορεί να συνομιλεί στην πράξη με όσα συζητήθηκαν στο συνέδριο για την ενεργειακή μετάβαση, την ανθεκτικότητα και τον αστικό μετασχηματισμό.  

   Τα σημαντικότερα από τις συζητήσεις στο συνέδριο

   1. Η κλιματική κρίση ως καθολικός παράγοντας μετασχηματισμού: Η κλιματική κρίση αποτέλεσε τον σταθερό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλες οι υπόλοιπες προκλήσεις. Όχι ως αφηρημένη απειλή, αλλά ως παράγοντας που ήδη μεταμορφώνει την αγορά, τη χρηματοδότηση και τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται οι υποδομές. Η ανάγκη ενσωμάτωσης του κλιματικού κινδύνου στη χάραξη πολιτικής, στη λειτουργία της οικονομίας και στον τεχνικό σχεδιασμό επανεμφανίζεται σε κάθε επίπεδο. Η αξιολόγηση κινδύνων, η προσαρμογή σε ακραία φαινόμενα και η ικανότητα θωράκισης δικτύων και πόλεων αποτελούν πλέον βασικά κριτήρια για το μέλλον των έργων.

   2. Ο πλήρης ανασχεδιασμός των υποδομών: Η νέα πραγματικότητα επιβάλλει μια συνολική αναβάθμιση των υποδομών. Από τον χωρικό σχεδιασμό έως τα συστήματα μεταφορών, και από την ποιότητα των υλικών έως τη λειτουργία των δικτύων νερού και ενέργειας, προκύπτει η ανάγκη μετάβασης σε πιο ευέλικτα, ψηφιακά και ανθεκτικά συστήματα. Η καθημερινότητα των πόλεων, μετακινήσεις, υπηρεσίες, κρίσιμες λειτουργίες, δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται σε παλιές προδιαγραφές. Η «έξυπνη πόλη» δεν είναι σύνθημα, αλλά προϋπόθεση: χωρίς δεδομένα, τεχνολογικά εργαλεία και ολοκληρωμένο σχεδιασμό, καμία κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

   3. Η χρηματοδότηση ως μοχλός της πράσινης μετάβασης: Η πράσινη μετάβαση εξαρτάται από νέα μοντέλα χρηματοδότησης. Οι ευρωπαϊκοί πόροι, οι αναπτυξιακοί θεσμοί και οι αγορές κεφαλαίων ζητούν έργα τεχνικά ώριμα, οικονομικά ρεαλιστικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνα. Η σύνδεση της ανθεκτικότητας με τη δυνατότητα χρηματοδότησης αποτελεί πλέον τον κανόνα. Νέα ασφαλιστικά προϊόντα, μηχανισμοί κάλυψης κινδύνων και χρηματοδοτικές λύσεις έρχονται να υποστηρίξουν επενδύσεις που πληρούν αυστηρά κριτήρια βιωσιμότητας. Σήμερα, καμία τεχνική μελέτη δεν μπορεί να θεωρηθεί πλήρης χωρίς οικονομική τεκμηρίωση και κανένα οικονομικό σχέδιο χωρίς περιβαλλοντική συμμόρφωση.

   4. Η τοπική αυτοδιοίκηση στην πρώτη γραμμή προσαρμογής: Οι πόλεις και οι περιφέρειες καλούνται να εφαρμόσουν στην πράξη το μεγαλύτερο μέρος των στρατηγικών βιωσιμότητας. Η διαχείριση φυσικών πόρων, η αντιμετώπιση κινδύνων, η υλοποίηση έργων και η αναβάθμιση υπηρεσιών εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διοικητική και τεχνική ικανότητά τους. Η υιοθέτηση τεχνολογιών, η πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία και η βελτίωση διαδικασιών αποτελούν κρίσιμες προϋποθέσεις. Ο αστικός μετασχηματισμός δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα για τη συνοχή και την ανθεκτικότητα των τοπικών κοινωνιών.

   5. Η τεχνολογία ως πολλαπλασιαστής ισχύος: Η ψηφιακή διακυβέρνηση, η τεχνητή νοημοσύνη και τα συστήματα ανάλυσης δεδομένων μετατρέπονται σε κρίσιμα εργαλεία για την οργάνωση και λειτουργία των υποδομών. Η τεχνητή νοημοσύνη αναδείχθηκε ως πρακτικό εργαλείο διοίκησης: προβλέπει κινδύνους, βελτιστοποιεί διαδικασίες, μειώνει κόστος και αστοχίες, ενισχύει την αποτελεσματικότητα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν λειτουργεί επικουρικά αλλά καθοριστικά, αναβαθμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται και λειτουργούν έργα και υπηρεσίες.

   6. Ο ενεργειακός παράγοντας και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις: Η ενέργεια αποτελεί οριζόντια παράμετρο για την οικονομία, τις υποδομές και την ασφάλεια. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις επηρεάζουν άμεσα τις επενδυτικές στρατηγικές και διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που απαιτεί προσαρμοστικότητα, διαφοροποίηση και στρατηγικό σχεδιασμό. Ο ενεργειακός μετασχηματισμός δεν είναι απλώς τεχνικό ζητούμενο, αλλά διακύβευμα εθνικής και οικονομικής σημασίας.

   7. Η ανάγκη συλλογικής δράσης. Στο κλείσιμο αναδείχθηκε η απαίτηση για συνεργασίες και συντονισμό. Όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά από τον πρόεδρο του ΤΜΕΔΕ Κωνσταντίνο Μακέδο «είμαστε μια ορχήστρα, όχι σολίστες, η μετάβαση απαιτεί συλλογικές λύσεις». Η κλιματική κρίση δεν είναι μια αφηρημένη απειλή, αλλά παράγοντας που θα καθορίσει την ποιότητα ζωής και την οικονομική ανάπτυξη των επόμενων γενεών, πρόσθεσε. Από την πλευρά της κεντρικής τράπεζας η διοικητής Γιάννης Στουρνάραςυπογραμμίστηκε ότι η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων αποτελεί προϋπόθεση για την ανθεκτικότητα, ενώ επισημάνθηκε η ανάγκη όλα τα έργα και οι πολιτικές να ενσωματώνουν πλήρως τα κριτήρια βιωσιμότητας.

   Τα παραπάνω ζητήματα συνθέτουν τον νέο χάρτη προκλήσεων και προτεραιοτήτων για τον κλάδο: ανθεκτικότητα, κλιματική προσαρμογή, τεχνολογική ωριμότητα, χρηματοδότηση, αστικός μετασχηματισμός και ενεργειακή ασφάλεια. Ένα πλαίσιο όπου ο σχεδιασμός, η λειτουργία και η χρηματοδότηση των υποδομών λειτουργούν ως ενιαίο οικοσύστημα που πρέπει να συνεργάζεται, να εξελίσσεται και να ανταποκρίνεται στις ταχείες αλλαγές του καιρού μας, με τα ίδια τα κτίρια και τις πόλεις να γίνονται, όπως στο συνέδριο, το πιο πειστικό παράδειγμα της μετάβασης που περιγράφουμε στα λόγια.