Πρωινός καφές με την πανεπιστημιακό Ρεβέκκα Παιδή (βίντεο)

Ιδιαίτερος ο σημερινός «πρωινός καφές». Στο εναλλακτικό και φωτεινό «Hue», μαζί με τη αναπληρώτρια καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο
πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ρεβέκκα Παιδή.

Γεννημένη στην Ελασσόνα, όπου κάθε Σαββατοκύριακο άκουγε U2, REM και Cure, ήρθε στη Θεσσαλονίκη για σπουδές και από τότε την εγκατέλειψε για πολύ λίγο. Θυμήθηκε τις μουσικές που άκουγε στο Belair, εξέφρασε την άποψη ότι η Θεσσαλονίκη σήμερα μοιάζει με συννεφιασμένη πόλη που έκανε βήματα προς τα πίσω, ενώ ανέλυσε και τα διεθνή προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα μικρό κράτος, όπως η Ελλάδα, που είναι ο τομέας
της.

Κρατάμε αυτό που είπε για την Ευρώπη. Ότι δεν είναι τόσο άσχημα όλα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Μπορεί κανείς να φανταστεί την Ελλάδα στην πανδημία χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Μπορεί να φανταστεί τα παιδιά, τους φοιτητές μας χωρίς Erasmus; Τους δρόμους μας χωρίς ευρωπαϊκά κονδύλια; Παίρνουμε πολλά πράγματα
ως δεδομένα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αν τραβήξουμε την Ευρώπη από την εξίσωση, τα μικρά κράτη γίνονται ακόμη πιο μικρά. Πρέπει όμως και αυτά να αξιοποιούν ευκαιρίες και να παράγουν αξία».

Υπάρχει πρωινός καφές στη ζωή σας;

Πάντα, χωρίς πρωινό καφέ δε γίνεται τίποτα. Πρώτα ο καφές και μετά όλα τα άλλα

Στο σπίτι;

Ο πρώτος στο σπίτι, οι υπόλοιποι στο πανεπιστήμιο.

Και τι είδους;

Americano.

Γιατί ήρθαμε στο καφέ Hue; Είναι στέκι σας;

Μου αρέσει πάρα πολύ αυτό το κίνημα «third wave» με τα ανεξάρτητα καφέ και τα μικρά rostaries, γιατί έχουν και διαφορετική ατμόσφαιρα, αλλά και πολύ διαφορετικές γεύσεις και πολλές ποικιλίες. Όπου και να πάω στο εξωτερικό τα ψάχνω, θεωρώ ότι το καλύτερο στην Ελλάδα είναι στα Xανιά, λέγεται Monogram και έχει 10 ποικιλίες καφέ να διαλέξεις από τη μικρότερη
φάρμα της Λατινικής Αμερικής.

Δεν είναι όμως η γειτονιά σας εδώ;

Όχι, η γειτονιά που μένω είναι πιο κάτω. Στο κέντρο. Πάντα στο κέντρο και σε απόσταση με τα πόδια από το πανεπιστήμιο. Αυτό είναι προϋπόθεση (γελάει).

Γεννημένη και μεγαλωμένη στην Ελασσόνα, σωστά;

Ναι.

Παιδή είναι σπάνιο επίθετο: από που προέρχεται;

Είμαστε βλάχοι (γελάει). Το επίθετο προέρχεται από τον Αμάραντο Τρικάλων και υπάρχει μόνο εκεί και δεν το έχω ξαναβρεί. Και υπάρχει μόνο στην οικογένεια. Προέρχεται δε ως παρατσούκλι από το παιδί, εξάλλου γι’ αυτό γράφεται και με αι. Το ενδιαφέρον είναι στο θηλυκό του, γιατί το αρσενικό του είναι Παιδής και δεν σου φαίνεται παράξενο όσο το θηλυκό.

Υπάρχει εικόνα από τα παιδικά χρόνια στην Ελασσόνα;

Σαφώς και είναι πολύ ωραία.

Και;

Η Ελασσόνα δεν ήταν ιδιαίτερα αγροτική περιοχή, αλλά θα έλεγα ότι ήταν μια πολυσυλλεκτική κοινωνία, μια εμπορική σε πολύ μεγάλο βαθμό κοινωνία. Ήσυχη, με πάρα πολλούς διεξόδους, εγώ ήμουν πάρα πολύ ανήσυχο παιδί και είμαι ευγνώμων στους γονείς μου γιατί δε με σταμάτησαν από τίποτα. Έπαιζα μπάσκετ, πήγαινα μουσική. Κάποιος είχε πει στον μπαμπά μου στις
αρχές της δεκαετίας του ‘90 ότι θα καταργηθεί το ταχυδρομείο και ότι θα έχουμε μόνο ηλεκτρονικά ταχυδρομεία και μας έγραψε να μάθουμε
πληροφορική, Κάναμε τότε προγραμματισμό.

Ο μπαμπάς τι έκανε;

Δεν είχε καμία σχέση με πληροφορική, είχε τυροκομείο, η γνωστή φέτα Ελασσόνας (γελάει). Ήταν όμως ένας άνθρωπος που έβλεπε μπροστά
και γι’ αυτό μάς προέτρεψε να ασχοληθούμε με την πληροφορική. Το ότι τα κορίτσια μάθαιναν τότε coding στη δευτέρα γυμνασίου ήταν σίγουρα
πρωτοποριακό. Η Ελασσόνα ήταν μια επαρχιακή πόλη, ήσυχη, ανέμελη, όμως σου έδινε τη δυνατότητα να κάνεις πολλά πράγματα. Ήταν μια πολυσυλλεκτική κοινωνία.

Όχι συντηρητική;

Δεν ένιωσα ποτέ ότι καταπιέζομαι, είχε πάρα πολλά ερεθίσματα, μουσικές, ωραία μπαρ. U2, REM, Cure ακούγαμε κάθε Σαββατοκύριακο στα μπαρ.

Ωραίες προτιμήσεις. Καλή μαθήτρια φαντάζομαι;

Παραδόξως. Η μαμά μου ήθελε να πάει στο σχολείο να πει στους δασκάλους μου ότι κάνουν λάθος στους βαθμούς, γιατί αποκλείεται «να είναι η δική μου κόρη». Έλεγε ότι δε διαβάζω τόσο (γελάει).

Και καλή αθλήτρια; Μπάσκετ παίζατε.

Μπάσκετ έπαιζα, στη θέση τρία. Και βλέπω ακόμα μπάσκετ κάθε εβδομάδα με τον άνδρα μου.

Κάποια συλλογική προτίμηση υπάρχει;

Δεν ξέρω αν πρέπει να την πω εδώ (γελάει). Είμαστε Ολυμπιακοί και οι δύο (γελάει).

Συμφωνούμε (γελάω). Πώς έχετε επιβιώσει στη Θεσσαλονίκη; (γελάει)

Δύσκολα.

Θα σας καλέσουμε να δούμε Εuroleague. Θα μαζευτούμε να πάμε κάπου έξω να δούμε τα ματς (γελάει). Δεξιά η οικογενειακή παράδοση;

Κεντροδεξιά θα έλεγα. Θα σας πω μια ιστορία: ο πατέρας μου και οι γονείς του ήταν δεξιοί και από δεξιές οικογένειες, η μητέρα μου και η οικογένειά
της ήταν πιο πολυσυλλεκτική, θα έβρισκες και ΠΑΣΟΚ και Αριστερά στην ευρύτερη οικογένεια. Εξάλλου είμαστε βλάχοι, οπότε είμαστε… πυρηνική οικογένεια. Δηλαδή είναι και όλη η οικογένεια που ακολουθεί. Ο μπαμπάς μου
θαύμαζε τον Σημίτη, ειδικά ως προς το νοικοκύρεμα και ως προς τη γερμανική του πειθαρχία και όλα αυτά. Και του έλεγα: «Μα μπαμπά. Δεν είσαι στη Νέα Δημοκρατία;». Είχε όμως αυτό το άνοιγμα και προς άλλους χώρους η οικογένεια. Ο νονός μου ήταν βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, χωρίς αυτό να αποτελεί εμπόδιο στις κοινωνικές σχέσεις. Αυτό ήταν όμως ένα πολύ
σημαντικό μάθημα και το εμπέδωσα και μετά όσο ασχολήθηκα με τον φοιτητικό συνδικαλισμό.

Σε μια εποχή όπου ανθίζει και ανεβαίνει το ΠΑΣΟΚ και υπάρχει και έντονη πολιτική αντιπαράθεση, έτσι;

Ήταν έτσι τα πράγματα. Υπήρχαν τα τραπέζια και οι καβγάδες στο σπίτι, ο φόβος των γυναικών μην τσακωθούν πάλι οι άντρες για τα πολιτικά (γελάει),
αλλά ωραία, όμορφα, όχι με αποκλεισμούς. 

Γιατί κάνατε την επιλογή των Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας;

Εγώ ήμουν τρίτη δέσμη και ήθελα να γίνω δημοσιογράφος.

Κάνατε και κάτι με επικοινωνία.

Σωστά. Ήταν κάτι που δεν άρεσε καθόλου στον μπαμπά μου, που ήθελε να πάω στην κατεύθυνση του business και όλα αυτά. Το να γίνω δημοσιογράφος το θεωρούσε περιπετειώδες. Στη δευτέρα Λυκείου έχασα τον μπαμπά μου και αυτό κάπως με δέσμευσε να μην του χαλάσω το χατίρι παρά το γεγονός ότι ήθελα πάρα πολύ να πάω προς τη δημοσιογραφία και ασχολιόμουν με εφημερίδες την περίοδο του σχολείου. Τελικά δε δήλωσα καν τη δημοσιογραφία, ενώ μπορούσα, μου έμενε η Νομική που δεν την πολυήθελα, αλλά την έβαλα ως πρώτη επιλογή.

Αθήνα και μετά Θεσσαλονίκη και τρίτη επιλογή των Βαλκανικών εδώ. Με τη
λογική ότι μου άρεσε η πολιτική, με ενδιέφερε αυτή η πολιτική μετάβαση. Έβλεπα επίσης την οικονομία να ανοίγεται στα Βαλκάνια και ότι η Θεσσαλονίκη θα γινόταν η πύλη των Βαλκανίων, αλλά δεν έγινε και ήταν όλα αυτά. Ήταν όμως πολύ ωραίες οι σπουδές γιατί ήταν καινούργιο τμήμα και είχαν έρθει πολλοί άνθρωποι από το εξωτερικό και ήταν ένα βήμα μπροστά από ό,τι συνέβαινε τότε στα ελληνικά πανεπιστήμια ως προς τις σπουδές.

Η πρώτη εικόνα από τη Θεσσαλονίκη του 1998; Πως ήταν η προσγείωση ως φοιτήτρια;

Προσγειώθηκα πάρα πολύ καλά και σε αυτό βοήθησε και το Μακεδονίας, που είναι ένα πανεπιστήμιο ανοιχτό, με φιλικό περιβάλλον για τις σπουδές. Πολλές παρέες, πολλοί φίλοι, ενώ η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ήταν μια μεγάλη κοινωνικοποίηση με πάρα πολλά παιδιά από όλη την Ελλάδα. Έτσι δεν
είχα κανένα πρόβλημα γιατί η Θεσσαλονίκη δεν ήταν και καμιά μακρινή πόλη.

Πώς ήταν να είστε πρόεδρος του συλλόγου φοιτητών του πανεπιστημίου Μακεδονίας ως γυναίκα;

Ήταν η πρώτη φορά που είχαμε συλλόγους φοιτητών. Η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ είχε την αυτοδυναμία, όποτε μπορούσε να εκλέξει πρόεδρο του ΔΣ. Να σας πω ότι αυτό που λένε για το φύλο το ένιωσα πολύ μεγαλύτερη, μικρή δεν ένιωσα ποτέ ότι αυτό αποτελεί εμπόδιο και ότι υπάρχει αποκλεισμός. Δεν το ένιωσα ούτε στο πανεπιστήμιο ως φοιτήτρια ούτε ως εκπαιδευτικός, δεν αισθάνθηκα δηλαδή ότι οι καθηγητές του πανεπιστημίου με αντιμετωπίζουν διαφορετικά επειδή ήμουν κοπέλα ούτε οι συμφοιτητές μου και σε μεγάλο βαθμό αυτό δεν συνέβη ούτε στον εργασιακό χώρο.

Που το αισθανθήκατε;

Το έχω νιώσει σπάνια σε ιδιαίτερα ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα που θέλουν να διατηρήσουν μια ιεραρχία, από ανθρώπους που είναι gate keepers, από ανθρώπους που θέλουν να κρατήσουν κάποιους εκτός. Και αυτό ισχύει ακόμη και στον ακαδημαϊκό χώρο. Νομίζω όμως ότι έχει να κάνει με τα πρόσωπα όχι με τις νοοτροπίες.

Στο πανεπιστήμιο είστε από πότε;

Το 2017. Εκλέχθηκα το 2016 και διορίζομαι το 2017.

Κάνατε και δύο μεταπτυχιακά στη διεθνή πολιτική οικονομία στο Sheffield και στις διεθνείς σχέσεις στο Kαίμπριτζ, ενώ το διδακτορικό έγινε στο Μακεδονίας.

Με τον Ηλία Κουσκουβέλη.

Πόσο σημαντικά ήταν όλα αυτά;

Η Αγγλία ήταν ένα πάρα πολύ μεγάλο σχολείο ως προς τον ακαδημαϊκό χώρο. Τι εννοούμε όμως ακαδημαϊκό χώρο; Γιατί στην Ελλάδα πολλές
φορές συνδέουμε το να είσαι ακαδημαϊκός με την εμπλοκή στη δημόσια σφαίρα, ενώ το πρωτεύον είναι σαφώς η έρευνα, η διδασκαλία. Ήταν ένα πάρα πολύ ωραίο περιβάλλον, ο καθηγητής ήταν προσιτός και ανοιχτός στις ιδέες. Ο καθηγητής μου ιδιαίτερα στο Κέμπριτζ έψαχνε τις ιδέες σου, ήθελε να κάνεις τη συνεισφορά σου και αυτό είναι κάτι που κάνω και με τους φοιτητές μου σήμερα.

Επίσης πολύ μεγάλη καλλιέργεια σε επίπεδο γνώσεων, σε επίπεδο νοοτροπίας λόγω της πολυπολιτισμικότητας που ήταν πάρα πολύ σημαντικό και της κατανόησης του άλλου. Είχε φοιτητές από όλα τα μέρη του κόσμου, εσύ έπρεπε να κατανοήσεις ότι εσύ βάζεις στο τραπέζι τις θέσεις της Ελλάδας ή τα ελληνικά ζητήματα απέναντι στα τουρκικά και ο απέναντι έχει να
βάλει τις δικές του απόψεις. Άρα, ήταν κάτι πολύ ωραίο.

Σαφώς το Κέμπριτζ με όλο αυτό το «old british mentality» ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία. Θα έλεγα και κοινωνικά πέρα από τα ακαδημαϊκά. Και μου έδωσε και πρότυπα: το γεγονός ότι ο καθηγητής μου, o Christopher Hills στο Κέμπριτζ, που ήταν μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, μού απαντούσε στα emails όποτε είχα ανάγκη ή στις απορίες μου και ήταν πάντα γελαστός, έγινε για μένα πρότυπο και για το πως θα αντιμετωπίζω τους φοιτητές μου σήμερα. Με στοιχειώνει δηλαδή, ότι πρέπει να τους απαντήσω σε ό,τι γράφουν.

Είχε διαφορές το ελληνικό από το βρετανικό πανεπιστήμιο;

Το ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν πιο ιεραρχικό.

Σας αρέσει η αλληλοεπίδραση με μεγαλύτερες κοινότητες συναδέλφων, αλλά και το ταξίδι στο εξωτερικό για επαγγελματικές υποχρεώσεις. Γιατί όλα αυτά είναι σημαντικά;

Γιατί γίνεσαι μέρος μεγαλύτερων συζητήσεων. Η Ελλάδα είναι στην περιφέρεια πολλών εξελίξεων, είναι σημαντικό για εμάς να είμαστε κοντά στον τρέχοντα επιστημονικό διάλογο και να δικτυωνόμαστε με τους ανθρώπους που έχουν ένα αποτύπωμα στο πεδίο, που διαμορφώνουν το πεδίο. Οπότε είναι πολύ μεγάλες επιστημονικές ανάσες όλα αυτά, τροφή για σκέψη και επίσης σε κάνει μέρος αυτού του ευρύτερου διεθνούς διαλόγου.

Επεκτείνεις τα όρια σου και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, ειδικά όταν είσαι σε ένα μικρό κράτος στην περιφέρεια, όπως είναι η Ελλάδα και δεν
είσαι στην πρωτεύουσα, αλλά στη Θεσσαλονίκη, καθώς η απόστασή μας από την Αθήνα έχει μεγαλώσει, για να το πω όπως το νοιώθω, σε σχέση
με το 1998 που ήρθα εδώ.

Πάμε λίγο στα στον τομέα σας που είναι η ανάλυση της εξωτερικής πολιτικής, οι διεθνείς σχέσεις των μικρών δυνάμεων, οι διεθνείς σχέσεις στην ανατολική Μεσόγειο και στην ΕΕ. Ποια είναι η τάση που κυριαρχεί σήμερα;

Οι διεθνείς σχέσεις των μικρών κρατών και η ανάλυση της εξωτερικής πολιτικής είναι το δικό μου κύριο αντικείμενο. Αυτό επικεντρώνεται
αρκετά στην ανατολική Μεσόγειο, όπου εγώ ασχολούμαι αρκετά με την Ελλάδα και την Κύπρο. Είχα κερδίσει ένα βραβείο από το LSE που αφορούσε την Kύπρο και κάναμε μια μεγάλη έρευνα για την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου ως προς τη Ρωσία. Ήταν μια πάρα πολύ ωραία εμπειρία γιατί μίλησα με πάνω από 50 ανθρώπους στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα, κάναμε μία μεγάλη έρευνα κοινής γνώμης και βγάλαμε κάποια συμπεράσματα που νομίζω ότι είναι χρήσιμα και θα ακολουθήσουν και άλλες
δημοσιεύσεις για αυτό.

Οι μικρές χώρες τι πρέπει να κάνουν σε ένα περιβάλλον τόσο αβέβαιο όπως είναι το σημερινό;

Να είναι είναι προσαρμοστικές και να παράγουν αξία. Να πείθουν τους μεγαλύτερους παίκτες γιατί αξίζουν της προσοχής τους, γιατί αξίζουν της
προστασίας τους, γιατί αξίζουν να είναι μέρος των δικτύων και των σχέσεών τους. Όσο περνάει ο καιρός θα πηγαίνουμε σε όλο και περισσότερα
συναλλακτικές διεθνείς σχέσεις και τα μικρά κράτη πρέπει αποδεικνύουν διαρκώς την αξία τους. Αυτό τα βάζει σε ένα κυνήγι ευκαιριών και παραγωγικής και παραγωγής αξίας. Όπως αυτό που κάνει η Ελλάδα τώρα με την ενέργεια.

Μπορούμε να γίνουμε παίκτες σε αυτό τον τομέα;

Νομίζω ότι γίνονται προσπάθειες και ότι τα τελευταία χρόνια η εξωτερική πολιτική στηρίζεται σε αξιοποίηση ευκαιριών και παραγωγή αξίας. Το
ζήτημα είναι εδώ το κατά πόσον αυτό μπορεί να γίνει υψηλή στρατηγική και κατά πόσο μπορείς να εξασφαλίσεις μια βιωσιμότητα. Γιατί αν κάθε φορά
απλώς καβαλά σε ένα κύμα, δεν είναι κάτι που μπορεί να σε πάει μακριά. Το ζήτημα όμως είναι ότι αυτές τις πρωτοβουλίες των τελευταίων χρόνων
βοήθησαν στο να βελτιώσουμε την αξιοπιστία της Ελλάδας και να την αυξήσουμε και αυτό νομίζω ότι είναι σημαντικό.

Αν από το 2015 και όσα συνέβησαν τότε, φτάνουμε μέσα σε δεκαετία ένας
από τους υποψήφιους για το Eurogroup να είναι Έλληνας, αυτό είναι μια σημαντική κατάκτηση για την Ελλάδα και για την αξιοπιστία της.

Το αγκάθι με την Τουρκία πώς αντιμετωπίζεται;

Αυτό είναι κάτι που είναι δύσκολο γιατί είναι ζήτημα κόκκινων γραμμών. Τώρα εγώ δε βλέπω ότι μπορούμε να έχουμε μεγάλη πρόοδο, μπορούμε
να έχουμε μια σταθερότητα στην κατάσταση, έτσι όπως είναι αυτή τη στιγμή. Γι’ αυτό η Ελλάδα θα πρέπει συνεχώς να εξισορροπεί και να ενισχύει τις
ικανότητες αποτροπής είτε αυτό είναι σκληρή ισχύς, δηλαδή εξοπλισμοί, είτε είναι ήπια εξισορρόπηση μέσω των συμμαχιών, των θεσμών, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και του δικτύου σχέσεων που αναπτύσσει, όπως με το Ισραήλ, τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία. Βεβαίως η Τουρκία έχει κάνει ένα άλμα τα τελευταία χρόνια ως περιφερειακή δύναμη και έχει το δικό της
δίκτυο πελατών, με τη Συρία, τη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν.

Γενικότερα έχετε μια θετική εκτίμηση για εξωτερική πολιτική που ακολουθεί τη σημερινή κυβέρνηση. Σωστά;

Θεωρώ ότι είναι καλύτερη από το παρελθόν, θεωρώ ότι υπάρχει μια νοοτροπία αξιοποίησης ευκαιριών και παραγωγής αξίας, δεν ξέρω όμως
πόσο βιώσιμο μπορεί να είναι αυτό. Και δεν ξέρω αν τα θεμέλια που μπαίνουν είναι σταθερά. Θεωρώ ότι η αξιοπιστία της Ελλάδας έχει βελτιωθεί
σημαντικά και ότι αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς.

Ντόναλτ Τραμπ: αστάθμητος λένε οι μεν, αποτελεσματικός λένε οι δε.

Μπορεί να είναι και απρόβλεπτος και αποτελεσματικός (γελάει).

Πώς βλέπετε τις διεθνείς σχέσεις υπό τον Trump;

Νομίζω ότι πρέπει να αντιληφθούμε τον Trump ως μια πραγματικότητα και να κατανοήσουμε ότι και ο επόμενος -ενδεχομένως ίσως όχι με τους ίδιους
τόνους αλλά με την ίδια πολιτική- θα είναι ακόμη πιο επιδραστικός απ’ ότι ο Trump. Γιατί είναι τέτοιες οι συστημικές συνθήκες, είναι τέτοια η εσωτερική κατάσταση στις ΗΠΑ και γιατί ο Trump θα θέσει ένα όριο από το οποίο και να θες δε θα μπορείς να κάνεις πίσω. Αλλά θα πρέπει να αποφασίσουμε ότι θα πρέπει να στηριζόμαστε λιγότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα τις χρειαζόμαστε βέβαια σε διμερές επίπεδο και εδώ είναι μεγάλη η αλλαγή και εδώ ξανάρχονται ξανά οι συναλλακτικές σχέσεις που είπαμε προηγουμένως, γιατί θα πρέπει να αποδεικνύουμε την αξία μας συνεχώς.

Ο Trump νομίζω ότι θα αφήσει τεράστιο αποτύπωμα, όχι μόνο στην
εξωτερική πολιτική της Αμερικής, αλλά και γενικά στο διεθνές σύστημα. Εδώ υπάρχει και μια συζήτηση που δεν την κάνουμε, δηλαδή το κατά πόσον είναι ο ίδιος ο Trump ή τα απόνερα της παγκοσμιοποίησης και των προβλημάτων που έφερε η παγκοσμιοποίηση, που τώρα οδηγεί σε μια «αποπαγκοσμιοποίηση». Όταν ήμουν στο Σέφιλντ και έκανα διεθνή πολιτική οικονομία, μεγάλο μέρος της έρευνας και της διπλωματικής που έκανα και που βραβεύτηκε είχε να κάνει με την παγκοσμιοποίηση και τη σχέση παγκοσμιοποίησης και δημοκρατίας.

Η κουβέντα για την παγκοσμιοποίηση έγινε ξαφνικά συζήτηση για την
κρίση, οικονομική, μεταναστευτική, κρίση στη δημοκρατία. Όλα αυτά όμως είναι απόνερα της παγκοσμιοποίησης και πρέπει να ξαναγυρίσουμε
εκεί. Λες και η κρίση ήρθε από μόνη της. Ένα μεγάλο ζήτημα για τα μικρά κράτη, το οποίο επίσης δεν συζητάμε, είναι το ζήτημα της τεχνολογίας, καθώς η τεχνολογία παίζει πια πάρα πολύ μεγάλο ρόλο. Δηλαδή ποιες είναι οι δυνατότητές μας στην τεχνολογία και ποια θα είναι η εξάρτησή μας για τεχνολογία, όχι μόνο από άλλα κράτη, αλλά και από τις μεγάλες εταιρείες
τεχνολογίας και τις μεγάλες πλατφόρμες. Αυτό πιστεύω ότι θα καθορίσει πολλά τα επόμενα χρόνια.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Ευρώπη περνά μια αδύναμη φάση και ότι δεν έχει πολιτική ηγεσία. Αλλάζει αυτό;

Και εδώ ξεχνάμε μια παράμετρο. Ότι η Ευρώπη δε δημιουργήθηκε για να είναι παγκόσμιος παίκτης, αλλά για να λύσει τα προβλήματα του πολέμου και
για να δημιουργήσει μια περαιτέρω σχέση στην οικονομία, τη συνεργασία και την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών. Ένας πάροχος κοινών αγαθών για τους Ευρωπαίους. Και όσο τα πηγαίναμε καλά και είχε καλό καιρό -και σε αυτό βοήθησε η παγκοσμιοποίηση, ενώ βοήθησε φυσικά
και η ασπίδα των ΗΠΑ- όλοι ήμασταν χαρούμενοι και κανένας δεν είχε πρόβλημα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πάρα πολύ καλή και ξεκινήσαμε να παρέχουμε και για άλλους είτε αυτοί ήταν η νοτιοανατολική Ευρώπη, η Μέση Ανατολή ή η
Νότια Αφρική. Όταν άρχισαν τα προβλήματα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε τους μηχανισμούς να ανταποκριθεί γιατί αυτό ήταν ένα «learning by
doing», ένας θεσμός που μαθαίνεις κάνοντας. Και ένας θεσμός 27 κρατών είναι αργός. Αυτά τα προβλήματα είναι ενδεχομένως εγγενή και από τα
οποία η Ευρώπη δεν μπορεί να απαλλαγεί. Κάποιοι λένε ότι τουλάχιστον στην εξωτερική πολιτική θα χρησίμευε το να έχουμε μια μεγαλύτερη ευελιξία.

Για τα μικρά κράτη αυτό είναι κάτι που δεν είναι καλό γιατί μπορεί να μείνουν πίσω ή να παγιδευτούν. Θέλω να πω όμως εδώ ότι δεν είναι
τόσο άσχημα όλα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μπορεί κανείς να φανταστεί την Ελλάδα στην πανδημία χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση; Μπορεί να φανταστεί τα παιδιά, τους φοιτητές μας χωρίς
Erasmus; Τους δρόμους μας χωρίς ευρωπαϊκά κονδύλια; Παίρνουμε πολλά πράγματα ως δεδομένα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αν τραβήξουμε την Ευρώπη από την εξίσωση, τα μικρά κράτη γίνονται ακόμη πιο μικρά.

Άρα, είναι περισσότερο απαραίτητη για τα μικρά κράτη.

Σαφώς. Βέβαια και οι άλλοι, οι μεγάλοι κερδίζουν μέσα από αυτό, αλλά νομίζω ότι τα μικρά κράτη επωφελούνται δυσανάλογα. Αρκεί να αξιοποιούν
ευκαιρίες και να παράγουν αξία. Νομίζω δε ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στο παρελθόν, γιατί δεν αντιλαμβανόμασταν ότι πρέπει να παίξουμε ένα ρόλο και ότι πρέπει να γινόμαστε χρήσιμοι κάπου
και σε κάποιους.

Βλέπετε ένα φως στο τούνελ; Ότι θα υπάρξει μια νέα γενιά πολιτικών στην Ευρώπη που να της δώσει ώθηση; Ή δεν είναι θέμα μόνο των πολιτικών;

Όχι, δε βλέπω. Και δυστυχώς βλέπω ότι υπάρχουν διάφορα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την οικονομία και με την ενσωμάτωση, τα οποία η
Ευρωπαϊκή Ένωση δεν τα αντιμετωπίζει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν εκεί για την ειρήνη, για την ευημερία και για τη δημοκρατία. Σήμερα και τα τρία αυτά πλήττονται και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ανανεώσει την ατζέντα της για κανένα από τα τρία. Και αυτό είναι ένα ζήτημα, φαίνεται δε ότι δεν έχει και τις δυνατότητες αυτή τη στιγμή να τα ανανεώσει. Γιατί βλέπουμε ότι κάθε μέρα είμαστε θύματα παραπληροφόρησης από ξένες δυνάμεις που αλλοιώνουν την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα κράτη μέλη και σε αυτό δεν υπάρχει αποτελεσματική απάντηση.

Άρα, βλέπετε γκρίζα τα πράγματα;

Βλέπω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει ως προς «τους εντός». Και αυτό είναι κρίσιμο, αν θέλει να παραμείνει ένας μεγάλος
οργανισμός. Βλέπω ότι πρέπει να κάνει περισσότερα στον τομέα της τεχνολογίας για να μπορεί να γίνει ανταγωνιστική, θα πρέπει να
υψώσει ανάστημα στον τομέα του εμπορίου που μπορεί ως μεγάλη αγορά, αλλά δεν βλέπω πουθενά ότι μπορεί να είναι ο μεγάλος διεθνής doer στα
ζητήματα της ασφάλειας. Δεν είμαστε ακόμα εκεί και δεν ξέρω αν πότε θα φτάσουμε.

Θεσσαλονίκη: ήρθατε εδώ το 1998. Πώς τη βρήκατε και πώς είναι σήμερα;

Σήμερα είναι περισσότερο επαρχιακή απ’ ότι ήταν. Η Θεσσαλονίκη νομίζω ότι είναι θύμα της οικονομικής κρίσης, δεν έχει ανακάμψει σε σχέση ακόμη και με επαρχιακές πόλεις, όπως η Λάρισα. Είναι μακρύτερα από την Αθήνα σε σχέση με το 1998 και δεν πήρε το μερίδιο που της αναλογούσε από την οικονομική ανάκαμψη.

Ως προς το πολιτικό προσωπικό;

Μου φαίνεται ότι ήταν περισσότερο ισχυρή στο παρελθόν. Αλλά και αλλού. Στη διασκέδαση για παράδειγμα. Η Θεσσαλονίκη ήταν πιο μπροστά στις μουσικές της, βέβαια έχουμε μεγάλα φεστιβάλ, όπως το reworks που είναι κάτι σημαντικό. Δεν έχει τα στοιχεία όμως που είχαμε, όπως ήταν το Belair, όπου πήγαινες και μάθαινες μουσική. Μπορεί να είναι και θέμα γενιάς, αλλά
αυτό είναι κάτι που λείπει. Νομίζω ότι αρχίζει και γίνεται λίγο πιο συννεφιασμένη. Η νέα παραλία ήταν κάτι καινούργιο που δεν υπήρχε το 1998 και κάτι που βοήθησε την πόλη.

Το μετρό;

Μένω στο κέντρο, οπότε δεν το χρησιμοποιώ, αλλά σίγουρα καλό θα είναι (γελάει). Βλέπω πολλούς ανθρώπους που το χρησιμοποιούν, πολλοί
συνάδελφοι και πολλοί φοιτητές και έχει διευκολύνει τη ζωή τους. Νομίζω όμως ότι γενικά πάει προς τα πίσω η πόλη. Τώρα τελευταία βέβαια
είναι λίγο πιο πράσινη και πιο καθαρή, μου αρέσουν αυτοί οι άτακτοι μεγάλοι κήποι που έχουν γίνει παρτέρια πρασίνου στο κέντρο και το είχα δει
για πρώτη φορά στη Γαλλία.

Κάποιο ωραίο σημείο στην πόλη που σας αρέσει; Ποιο είναι το στέκι σας σήμερα;

Μου αρέσει πάρα πολύ το «on the road». Γιατί έχει επαφή με τη θάλασσα. Μου αρέσει γενικά να περπατάω πάρα πολύ στο κέντρο της πόλης και
μπορώ να πω ότι περπατάω χιλιόμετρα.

Πάμε στην ιδιώτη Ρεβέκκα Παιδή: Παντρεμένη με τον επίσης πανεπιστημιακό Γιάννη Παπαευσταθίου. Πώς είναι η συνύπαρξη με έναν επίσης καθηγητή πανεπιστημίου;

Είναι πάρα πολύ ωραίο και δημιουργικό, παρόλο που είμαστε σε τελείως διαφορετικούς τομείς, κάτι που είναι και αυτό γόνιμο. Είναι ωραίο όμως γιατί
υπάρχει μια ευελιξία και μια κατανόηση ως προς τις πολλές υποχρεώσεις και ως προς τα ωράρια.

Μότο ζωής υπάρχει που να σας εκφράζει;

Δεν έχω (γελάει). Αυτά αλλάζουν. Όμως δε μου αρέσει το «δεν γίνεται», με εκνευρίζει. Άρα, όλα μπορεί να γίνουν, απλά χρειάζεται θέληση. Μπορείς να προσπαθήσεις. Δεν δέχομαι αυτό «δεν γίνεται».

Ωραίο και ενδιαφέρον βιβλίο που διαβάσατε τώρα τελευταία;

Αυτές τις μέρες τελειώνω το βιβλίο «Η μεγάλη επιστροφή» του Αλέξη Πατέλη και έχει ένα μεγάλο ενδιαφέρον γιατί νιώθω ότι ανοίγει την κουρτίνα 
της πολιτικής. Προφανώς προσπαθεί και εκείνος να καθορίσει την ιστορία, αλλά για μένα έχει ένα μεγάλο ενδιαφέρον ο όγκος της δουλειάς ιδιαίτερα
την περίοδο της πανδημίας και πώς αντιμετωπίστηκε αυτή και πώς αντιμετωπίστηκε και το ζήτημα της αξιοπιστίας της Ελλάδας, γιατί είναι ένα θέμα το οποίο με ενδιαφέρει πολύ.

Επίσης μια ενδιαφέρουσα πτυχή είναι το πως κάποια πράγματα σχεδιάζονται και πώς καταλήγουν να υλοποιούνται. Για παράδειγμα μια πονεμένη ιστορία είναι το ζήτημα της προκήρυξης της «εμπιστοσύνης στα αστέρια μας» για τους Έλληνες ερευνητές, που από άποψη προθέσεων ήταν εξαιρετικό, αλλά ο τρόπος που υλοποιήθηκε ήταν βάναυσος και απογοητευτικός.

Αυτές τις μέρες υπάρχει και το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα στα βιβλιοπωλεία.

Ναι, υπάρχει (γελάει).

Τελεία; Τίποτα άλλο;

Ναι, υπάρχει. Ίσως από επιστημονικό ενδιαφέρον να διαβάσω τα ζητήματα που αφορούν τις συνομιλίες με τους Ευρωπαίους εταίρους. Έχει ένα ενδιαφέρον ότι προσπαθεί να προσδιορίσει και εκείνος την ιστορία ενόψει άλλων πρωτοβουλιών. Αλλά επειδή με ρωτήσατε για την Ευρώπη, ούτε στην Ελλάδα βλέπω μια διάδοχη κατάσταση με την οποία τα πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα, αλλά ούτε στη Θεσσαλονίκη. Και εννοώ το πολιτικό
προσωπικό γενικά.

Αγαπημένος πολιτικός υπάρχει; Κάτι σαν πρότυπο;

Νομίζω ότι αυτό είναι η μεταπολιτευτική φάση του Κωνσταντίνου Καραμανλή που τη θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ σημαντική, εάν μιλάμε για σχετικά κοντινή απόσταση. Καθόρισε την Ελλάδα το «Ανήκομεν εις τη δύση». Νομίζω ότι είναι η μεγαλύτερη παρακαταθήκη που άφησε και η οποία
με τον έναν ή τον άλλο τρόπο συνεχίστηκε. Και ο πατριωτισμός του ήταν παράδειγμα προς μίμηση γιατί θέλει να δημιουργήσει αξία για την Ελλάδα.
Είχε πατριωτισμό και όχι πατριδοκαπηλία όπως κάποιοι άλλοι.

Για το τέλος η ερώτηση με το μαγικό ραβδί: αν το είχατε τι θα αλλάζατε στο ελληνικό πανεπιστήμιο που να αφορά και τη Θεσσαλονίκη που είναι κάτι δεν αλλάζει εύκολα;

Στο ελληνικό πανεπιστήμιο υπάρχουν πάρα πολλά που πρέπει να αλλάξουν και έχουν να κάνουν και με την κυβέρνηση και με το ίδιο το πανεπιστήμιο
και με διαφορές νοοτροπίες. Κυρίως όμως αυτό που με απασχολεί περισσότερο από όλα και θέλω να το μοιραστώ είναι ότι θα ήθελα περισσότερες αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μας στη Θεσσαλονίκη και στην Ελλάδα. Ακόμη οι καλύτεροι φοιτητές και οι καλύτερες φοιτήτριές μου φεύγουν στο εξωτερικό, δεν βλέπουν ελπίδα στην Ελλάδα.

Έχει γίνει κάτι θετικό τα τελευταία χρόνια με τις μεγάλες επενδύσεις στην τεχνολογία που έχουν γίνει στη Θεσσαλονίκη και υπάρχει κάποια προοπτική. Θα πρέπει όμως να εντείνουμε τις προσπάθειες και σε επίπεδο πανεπιστημίου και σε επίπεδο κυβέρνησης για περισσότερες επενδύσεις στη Θεσσαλονίκη και
για περισσότερους ενδεχομένως διεθνείς οργανισμούς στη Θεσσαλονίκη και να συνδέσουμε την επιστροφή της χώρας στην αξιοπιστία με την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Να μην αφήνουμε το ανθρώπινο δυναμικό να φεύγει στο εξωτερικό. Αυτό είναι πραγματικά ελπίδα και αυτό είναι ανάπτυξη και πρόοδος.