Την ώρα που η Βουλή υπερψήφιζε το νομοσχέδιο για τη δέσμευση, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture & Storage, CCS), στην Καβάλα πραγματοποιούνταν ένα μεγάλο συλλαλητήριο. Περίπου 3.000 πολίτες δήλωσαν την αντίθεσή τους στα σχέδια αυτά, που θα δοκιμαστούν στον τόπο τους, για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Η υποθαλάσσια αποθήκευση CO₂ σε γεωλογικούς σχηματισμούς δεν είναι κάτι άγνωστο στη διεθνή πρακτική. Χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίεςστη Νορβηγία, χωρίς αποδεδειγμένη διαρροή από τις υπεράκτιες γεωλογικές αποθήκες. Η διαφορά είναι ότι εκεί η αποθήκευση γίνεται σε θαλάσσια πεδία που βρίσκονται σε απόσταση 150-250χλμ από την ακτή. Στην ελληνική περίπτωση ο υποθαλάσσιος γεωλογικός σχηματισμός βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση από το νησί της Θάσου, κι αυτό προκαλεί έντονη ανησυχία.
«Είναι πάρα πολύ κοντά στις ακτές του νησιού μας, περίπου στα τρία μίλια. Στην Ελλάδα δεν έχουμε την εμπειρία ενός τέτοιου έργου και αυτό μας κάνει να φοβόμαστε. Οι κίνδυνοι, όσο μικροί και αν αναφέρονται μέσα στην ίδια την περιβαλλοντολογική μελέτη του έργου, μας προκαλούν μία έντονη ανησυχία. Δεν θέλουμε να αναλάβουμε το ρίσκο» εξηγεί στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Θάσου, Λευτέρης Κυριακίδης. Ο Δήμος έχει προσβάλλει την απόφαση για την χρηματοδότηση του έργου του από δημόσιους πόρους και σκοπεύει να καταθέσει προσφυγή στο ΣτΕ, ζητώντας την αίτηση της απόφασης έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του έργου. «Οποιαδήποτε απόφαση εκδίδεται και δύναται να προσβληθεί ενώπιον του ΣτΕ εμείς θα την προσβάλλουμε» ξεκαθαρίζει ο κ. Κυριακίδης.
Τρομάζει η πιθανότητα ατυχήματος
Η πιθανότητα ενός ενδεχόμενου ατυχήματος τρομάζει τους κατοίκους της Θάσου, αλλά και της Νέας Καρβάλης, στην απέναντι ακτή, όπου θα βρίσκονται οι χερσαίες εγκαταστάσεις της μονάδας αποθήκευσης CO₂. «Είναι ένα έργο το οποίο πιθανότατα θα πλήξει το θαλάσσιο οικοσύστημα και την αλιεία του νησιού μας, σε ένα ενδεχόμενο ατύχημα» λέει ο δήμαρχος Θάσου. Ακόμα όμως κι αν δεν γίνει ποτέ ατύχημα, ο δήμαρχος φοβάται ότι η εικόνα μιας πλατφόρμας τόσο κοντά στις ακτές στην οποία θα πηγαινοέρχονται μεγάλα τάνκερ, μπορεί να δημιουργήσει αρνητικές εντυπώσεις στους τουρίστες, σε μια στιγμή που η Θάσος βρίσκεται στο απόγειο της τουριστικής ανάπτυξης, βραβεύεται ως αυθεντικός νησιωτικός προορισμός και προσελκύει επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. «Αυτή την αυθεντικότητα θέλουμε να συνεχίσουμε να την έχουμε» επισημαίνει. Βέβαια, η πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου στο κοίτασμα του Πρίνου δεν εμπόδισε την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, αλλά ο δήμαρχος σχολιάζει ότι «τις δεκαετίες του '70 και του '80 υπήρχε διαφορετική γνώση του κόσμου. Επειδή δεν έγινε το ατύχημα τόσα χρόνια, σημαίνει ότι μπορεί να μην γίνει και τώρα; Επειδή λένε ότι η εξόρυξη του πετρελαίου είναι κάτι πιο επικίνδυνο από την αποθήκευση του διοξειδίου, πρέπει να το ανεχτούμε κι αυτό στην περιοχή μας, ως λιγότερο επικίνδυνο;», διερωτάται.
«Ο σκουπιδότοπος δεν έργο ανάπτυξης»
Ο Παναγιώτης Λεονταράκης, ιχθυολόγος, μέλος της Πρωτοβουλίας ενάντια στην αποθήκευση CO2 στον Πρίνο που συγκροτήθηκε στις αρχές του έτους, προτάσσει τις πιθανές επιπτώσεις γύρω από το θαλάσσιο περιβάλλον σε μια περίπτωση ατυχήματος ή διαρροής. «Μπορεί να φέρει μια αρκετά μεγάλης κλίμακα περιβαλλοντική καταστροφή, δεδομένου ότι μιλάμε για κλειστά νερά. Δεν μιλάμε για ωκεανούς αλλά για κοντινές αποστάσεις από την ακτή». Πόσο πιθανή είναι μια διαρροή; «Μικρές διαφυγές συμβαίνουν σχεδόν σε όλα τα έργα» επισημαίνει ο ιχθυολόγος, προσθέτοντας ότι ανάλογα με τον βαθμό διαφυγής μπορεί να προκληθεί οξίνιση του θαλασσινού νερού, σταδιακή κατάρρευση του φυτοπλαγκτού, του ζωοπλαγκτού άρα και της αλιευτικής παραγωγής. «Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί την στεγανότητα της αποθήκης και τη μη διαφυγή του διοξειδίου του άνθρακα, πόσο δε μάλλον στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού, στην οποία η αβεβαιότητα είναι πολύ μεγάλη» λέει, προσθέτοντας ότι παρότι η περιοχή δεν ανήκει στις σεισμογενείς, δεν είναι και ασεισμική. Για τον ίδιο έχει σημασία και το γεγονός ότι «είναι ένα έργο το οποίο επιβάλλεται από την Ε.Ε., γιατί ανήκει στο σχεδιασμό για τη λεγόμενη πράσινη μετάβαση. Η πραγματική αιτία είναι η χρηματιστηριακή αξία του διοξειδίου του άνθρακα και η τεράστια αγορά η οποία ανοίγει με βάση αυτό. Μιλάμε για ένα έργο όχι εθνικής σημασίας, για ένα έργο υποτέλειας. Ο σκουπιδότοπος δεν είναι έργο ανάπτυξης» λέει.
Δεν είναι η λύση στο πρόβλημα
«Η αποθήκευση δεν είναι λύση στο πρόβλημα του CO2. Είναι μία μέθοδος πάρα πολύ ακριβή και πετυχαίνει σχετικά μικρό αποτέλεσμα. Δεν είναι μία μέθοδος που μπορούμε να πούμε ότι θα λύσει το πρόβλημα για να δαπανώνται τόσοι δημόσιοι πόροι γι' αυτή. Η παραδοχή ότι τάχα δεν μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων και για αυτό θα τις αποθηκεύσουμε είναι η αφετηρία για τέτοιου είδους έργα. Αλλά το "δεν μπορούμε" δεν υπάρχει, είναι ότι δεν θέλουμε» λέει από την πλευρά του ο Κώστας Καλούδης, υπεύθυνος της εκστρατείας για το κλίμα και την ενέργεια του ελληνικού γραφείου της Greenpeace. «Η τεχνολογία αυτή δεν είναι ασφαλής γιατί η διεθνής εμπειρία μας δείχνει ότι δεν μπορεί να σφραγιστεί κάπως ένα παλιό υποθαλάσσιο ορυχείο για να διασφαλιστεί ότι δεν θα διαρρέει από εκεί το αποθηκευμένο CO2», προσθέστει. Μελέτη της Greenpeace Γερμανίας, που συντάχθηκε το 2024 (CCS – A Wrong Track) αναφέρεται στο πρώτο και σημαντικότερο έργο CCS στην Ευρώπη, στο Sleipner, όπου το CO₂ φέρεται να μετέβη σε διαφορετικά στρώματα από αυτά που είχαν προβλεφθεί από τα αρχικά γεωλογικά μοντέλα. Η έκθεση τονίζει ότι η αποθήκευση CO₂ σε υπόγεια κοιτάσματα δεν είναι εντελώς προβλέψιμη και ότι υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες στην αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά της.
