Γράφει ο Γιάννης Μανιάτης
Καθηγητής, Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, πρώην υπουργός
Η Βόρεια Ελλάδα με τη γεωγραφική της θέση και τη διαχρονική πολιτική, κοινωνική και οικονομική της ανάπτυξη στη ΝΑ Ευρώπη, είναι προορισμένη να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στους στρατηγικούς σχεδιασμούς Ελλάδας και Ευρώπης.
Ειδικά στην ενέργεια, η σημασία της έγινε αμέσως αντιληπτή όταν καταστρώναμε τον μακροχρόνιο σχεδιασμό μας στις αρχές της δεκαετίας του 2010, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου έχει ήδη μετουσιωθεί σε σπουδαία διασυνοριακά έργα.
Με τον αγωγό ΤΑΡ, η Βόρεια Ελλάδα έγινε πύλη εισόδου της Ευρώπης για το φυσικό αέριο της Κασπίας, τροφοδοτώντας σήμερα τις αγορές της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Η επιλογή του ΤΑΡ για τη μεταφορά του αζέρικου φυσικού αερίου το 2013, απαίτησε σημαντικές προσπάθειες από την τότε ελληνική κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, έτσι ώστε να «νικήσει» το ευθέως ανταγωνιστικό έργο του Nabucco, που θα παρέκαμπτε τη χώρα μας.
Οι πρόσφατες γεωπολιτικές αποφάσεις της ευρωπαϊκής απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και της αντικατάστασής του από αμερικανικό LNG, δικαίωσαν τους μακροχρόνιους σχεδιασμούς μας.
Ο Κάθετος Διάδρομος, δηλαδή το διασυνοριακό σύστημα αγωγών που άρχισε να μεταφέρει LNG προς Βορρά από τους σταθμούς της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης, «γεννήθηκε» το 2014, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, με την υπογραφή της πρώτης Συμφωνίας με τους τότε ομολόγους μου Υπουργούς Ενέργειας Βουλγαρίας και Ρουμανίας.
Η υλοποίησή του είναι μια τεράστια γεωπολιτική ευκαιρία για την Ελλάδα, καθώς η ενεργειακή ασφάλεια της ΝΑ Ευρώπης και η πρόσβαση Αμερικανικών εξαγωγών LNG στη περιοχή θα βασίζεται στη Βόρεια Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, αποτελεί μία βαριά ιστορική ευθύνη για τη σημερινή και τις επόμενες κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση οφείλει να αξιοποιήσει την απόφαση της Επιτροπής στις 10 Δεκεμβρίου να χαρακτηρίσει τον Κάθετο Διάδρομο («Διαβαλκανικός αγωγός») ως έναν από τους μόλις οκτώ πανευρωπαϊκούς «Energy Highways», να διασφαλίσει ότι η διαδρομή της Τουρκίας δεν θα παρακάμψει τις ευρωπαϊκές απαγορεύσεις ρωσικού φυσικού αερίου, να υποβοηθήσει τις επιχειρηματικές (εμπορικές) συμφωνίες εισαγωγής αμερικανικού LNG που ήδη συνάπτονται, αλλά και να «επαγρυπνεί» για πιθανές εναλλακτικές ανταγωνιστικότερες (οικονομικά, ρυθμιστικά) διαδρομές, όπως κάναμε εμείς το 2013 για τη διελκυστίνδα μεταξύ TAP και Nabucco (βόρεια από τον Λιθουανικό Σταθμό της Klaipėda και δυτικά από τον Κροατικό KrK).
Όσον αφορά στα οικονομικά οφέλη, όλες οι υποδομές συνεπάγονται τέλη χρήσης, τα οποία είναι φορολογήσιμα έσοδα για την ελληνική οικονομία, αλλά και προστιθέμενη αξία στις τοπικές κοινωνίες στη φάση κατασκευής και λειτουργίας (θέσεις εργασίας, υπηρεσίες).
Σύμφωνα με τον ΤΑΡ, στη φάση κατασκευής απασχολήθηκαν 3.500 εργαζόμενοι και αγοράστηκαν υπηρεσίες και προϊόντα από 800 ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ σήμερα τη συντήρησή του εκτελεί ο ΔΕΣΦΑ.
Δυστυχώς, όμως, ορισμένα κέρδη δεν κεφαλοποιούνται για τις τοπικές κοινωνίες αυτόματα. Χρειάζεται η κεντρική κυβέρνηση και οι τοπικές Αρχές να αξιοποιούν τις ευκαιρίες.
Για παράδειγμα, ενώ στην Απόφαση έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του ΤΑΡ, που υπέγραψα ως αρμόδιος Υπουργός το 2014, προβλέψαμε στις εγκαταστάσεις του Σταθμού Συμπίεσης των Κήπων, να υπάρχει δυνατότητα διάθεσης ζεστού νερού, προς τους κατοίκους του Δήμου Αλεξανδρούπολης, δυστυχώς οι κυβερνήσεις και οι τοπικοί Άρχοντες που ακολούθησαν δεν το υλοποίησαν.
Τέλος, εφόσον η κυβέρνηση δείξει συνέπεια, επιμονή και υπομονή, ο Κάθετος Διάδρομος είναι μόνο η αρχή. Ήδη κατασκευάζεται η διασύνδεση φυσικού αερίου με τη Βόρεια Μακεδονία, νέες Μονάδες ηλεκτροπαραγωγής καύσης φυσικού αερίου με εξαγωγικό χαρακτήρα, ενώ σχεδιάζονται διεθνείς διασυνδέσεις στον ηλεκτρισμό και μελλοντικά στο υδρογόνο.
