Γράφει
Παύλος Αβραμόπουλος
Για πολλά χρόνια η πολιτική επικοινωνία βασιζόταν σε μία απλή αρχή: Ένα καλό αφήγημα μπορεί να κερδίσει εκλογές. Οι σύμβουλοι επικοινωνίας έφτιαχναν ιστορίες, σλόγκαν και εικόνες που μπορούσαν να «πιάσουν» το κλίμα της στιγμής. Ήταν η εποχή του spin doctor: Του ανθρώπου που διαχειριζόταν το μήνυμα, την εικόνα και τον ρυθμό της καμπάνιας.
Σήμερα, όμως, το τοπίο έχει αλλάξει δραματικά. Η μάχη δεν δίνεται μόνο στο μήνυμα αλλά στα δεδομένα. Τα κόμματα, οι οργανισμοί και οι υποψήφιοι έχουν πλέον στη διάθεσή τους εργαλεία που πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχαν: Δημογραφικά χαρακτηριστικά του κοινού, προγνωστικά μοντέλα, αλγοριθμικές αναλύσεις, μεθόδους λεπτομερούς στόχευσης συγκεκριμένων ομάδων. Δεν αρκεί να ξέρεις τι θα πεις. Πρέπει να ξέρεις σε ποιον το λες, πότε, με ποια μορφή και με ποιο αποτέλεσμα.
Ο παραδοσιακός σύμβουλος επικοινωνίας έδινε σχήμα σε μία ιστορία. Ο σύγχρονος σύμβουλος πρέπει να δίνει σχήμα σε μία στρατηγική που βασίζεται σε δεδομένα. Η πολιτική αφήγηση δεν εξαφανίζεται, αλλά μετασχηματίζεται: Από οριζόντια γίνεται κάθετη, από μαζική γίνεται εξατομικευμένη. Εκεί που κάποτε μία καμπάνια είχε ένα κεντρικό μήνυμα, τώρα μπορεί να έχει εκατοντάδες παραλλαγές και καθεμιά σχεδιασμένη για ένα διαφορετικό μικρο-κοινό.
Η λεπτομερής στόχευση μικρών ομάδων δεν είναι απλώς μία τεχνική. Είναι μία νέα φιλοσοφία για το πώς κατανοούμε τους πολίτες. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η χρήση δεδομένων σε πολιτικές καμπάνιες αυξάνεται γρήγορα: Από ψηφιακές διαφημίσεις και A/B testing μέχρι εργαλεία ανάλυσης συναισθήματος και κοινωνιολογική χαρτογράφηση συμπεριφορών. Η πληροφορία δεν βρίσκεται πια μόνο στις δημοσκοπήσεις αλλά σε πραγματικό χρόνο, μέσα από χιλιάδες σημεία επαφής στα κοινωνικά δίκτυα.
Αυτό όμως δημιουργεί και νέα ερωτήματα. Όταν η πολιτική επικοινωνία γίνεται τόσο εξατομικευμένη, χάνεται κάτι από τη συλλογική δημόσια συζήτηση; Μπορεί μία δημοκρατία να λειτουργήσει σωστά, όταν κάθε πολίτης λαμβάνει το δικό του μήνυμα, σχεδιασμένο ειδικά για αυτόν; Και ποιος βάζει τα όρια σε αυτήν την πρακτική;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη προσθέτει ακόμα περισσότερο βάθος στο ερώτημα. Η παραγωγή πολιτικού περιεχομένου μπορεί πια να αυτοματοποιηθεί, να προσαρμοστεί, να δοκιμαστεί και να βελτιωθεί χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Μέσα σε όλα αυτά, ο ρόλος του συμβούλου αλλάζει ριζικά. Δεν είναι πια μόνο ο άνθρωπος της αφήγησης αλλά ο άνθρωπος της ερμηνείας: Εκείνος που μπορεί να διαβάσει δεδομένα, να κατανοήσει συμπεριφορές, να χτίσει στρατηγική πάνω στην ανάλυση και όχι στην αίσθηση. Ο σύμβουλος επικοινωνίας μοιάζει όλο και περισσότερο με data scientist, και λιγότερο με παραδοσιακή επικοινωνία.
Δεν σημαίνει ότι τελείωσε η εποχή των ιστοριών. Απλώς αλλάζει ο τρόπος που τις χτίζουμε και ο τρόπος που φτάνουν στο κοινό. Η πολιτική επικοινωνία του μέλλοντος θα κερδηθεί από όσους μπορούν να συνδυάσουν και τα δύο: Τη δύναμη των δεδομένων με την ανθρώπινη ικανότητα του να δίνεις νόημα. Και ίσως εκεί, τελικά, βρίσκεται το νέο στοίχημα της εποχής μας: Όχι μόνο να μιλάμε καλύτερα, αλλά να καταλαβαίνουμε βαθύτερα.