- Newsroom
«Γιορτή για την πόλη» χαρακτήρισε ο υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας - Θράκης) Κώστας Γκιουλέκας την εκδήλωση για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του σημερινού Υφυπουργείου Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης) γνωστού ιστορικά ως Υπουργειο Βορείου Ελλάδος και ως Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για μια επέτειο που αφορά όχι μόνο τη Θεσσαλονίκη, αλλά «ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα».
Όπως τόνισε, το ΥΜΑΘ, σημερινός Τομέας Μακεδονίας - Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών, από το 1955 μέχρι σήμερα «έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην πολιτική, την κοινωνική και την οικονομική ζωή του τόπου», αποτελώντας το κέντρο άσκησης της κυβερνητικής πολιτικής στη Βόρεια Ελλάδα, με σταθερή παρουσία στη Θεσσαλονίκη.
Στο πλαίσιο της επετειακής εκδήλωσης φωταγωγήθηκαν τα δύο φυσικά έλατα στον περιβάλλοντα χώρο του Διοικητηρίου, με χριστουγεννιάτικο φωτισμό, δίνοντας εορταστικό τόνο στη βραδιά. Ο υφυπουργός, παρουσία εκπροσώπων των αρχών και ξένων προξένων που υπηρετούν στη Θεσσαλονίκη, κάλεσε τους παρευρισκόμενους σε αντίστροφη μέτρηση για την έναρξη του φωτισμού, στέλνοντας ευχές για «καλά Χριστούγεννα και καλή χρονιά».
Στην ομιλία του, ο κ. Γκιουλέκας έκανε μια εκτενή ιστορική αναδρομή, επισημαίνοντας ότι η διοικητική παρουσία του κράτους στη Βόρεια Ελλάδα προηγείται της ίδρυσης του υπουργείου, με τη μορφή που είχε τα τελευταία εβδομήντα χρόνια.
«Μετά το 1912, όταν με την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου ελευθερώθηκαν οι λεγόμενες Νέες Χώρες -η Μακεδονία, η Ήπειρος και αργότερα η Θράκη- δεν υπήρχε υπουργείο. Δημιουργήθηκε η Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και Ηπείρου και Νήσων Βορείου Αιγαίου», ανέφερε ο υφυπουργός. Πρόσθεσε ότι πρώτος Γενικός Διοικητής ανέλαβε ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Βενιζέλου, Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, ο οποίος είχε την εντολή να εποπτεύει αυτές τις περιοχές.
Μέλημα της τότε Γενικής Διοίκησης και «μία από τις σημαντικότερες προτεραιότητες ήταν η διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς», όπως σημείωσε ο υφυπουργός, υπογραμμίζοντας ότι εφαρμόστηκε αυστηρά η νομοθεσία περί αρχαιοκαπηλίας, σε μια περίοδο όπου οι περιοχές αυτές «έβρισκαν σταδιακά την τάξη τους μέσα σε ένα ελεύθερο ελληνικό κράτος».
Αναφερόμενος στη διοικητική εξέλιξη των επόμενων δεκαετιών, ο κ. Γκιουλέκας εξήγησε ότι υπήρξαν περίοδοι γενικών και προσωρινών διοικητών με βαθμό υπουργού, χωρίς όμως να υπάρχει αυτόνομο υπουργείο. «Υπήρχε έντονη διαμάχη για το ποιος ασκεί τελικά την ουσιαστική διοίκηση, καθώς τότε υφυπουργοί διορίζονταν στις νομαρχίες από την κυβέρνηση και υπήρχε και ο γενικός διοικητής». Επεσήμανε ότι η λύση δόθηκε το 1955, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Παπάγου, με την ίδρυση του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος. «Γι' αυτό φέτος γιορτάζουμε τα 70 χρόνια», τόνισε.
Ο υφυπουργός αναφέρθηκε εκτενώς στις προσωπικότητες που πέρασαν από το υπουργείο, χαρακτηρίζοντάς το «χώρο ευθύνης και προσφοράς». Πρώτος υπουργός, όπως υπενθύμισε, ήταν «ένας ήρωας του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο στρατηγός Γεώργιος Κοσμάς». Ακολούθησε ο επίσης ήρωας του 1940-41 Ιωάννης Πιτσίκας, ενώ μακροβιότερος υπουργός υπήρξε ο Νικόλαος Μάρτης. Αναφορές έκανε και σε νομικούς που υπηρέτησαν το Υπουργείο, μεταξύ αυτών και ο καθηγητής της Νομικής Χαράλαμπος Φραγκίστας, «τα συγγράμματα του οποίου διαβάζαμε ως φοιτητές», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος «διετέλεσε για σύντομο χρονικό διάστημα υπουργός Μακεδονίας - Θράκης», ενώ υπενθύμισε ότι η ονομασία Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης καθιερώθηκε το 1988, καθώς έως τότε, από το 1955, έφερε την επωνυμία Υπουργείο Βορείου Ελλάδος.
Ο κ. Γκιουλέκας στάθηκε και στη σημασία του ίδιου του κτιρίου του Διοικητηρίου, το οποίο χαρακτήρισε «το μεγαλύτερο και πιο επιβλητικό οικοδόμημα της οθωμανικής περιόδου στη Θεσσαλονίκη». Όπως εξήγησε, το κτίριο ανεγέρθηκε το 1891, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, ο οποίος ανέλαβε και την επίπλωσή του, φέρνοντας έπιπλα από τη Βενετία, τη Μάλτα και την Κωνσταντινούπολη. Στο κτίριο αυτό στεγαζόταν η έδρα του Οθωμανού βαλή και γι' αυτό «εδώ υπογράφηκε το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες το 1912».
«Από αυτά τα σκαλιά ανέβαιναν ο Βίκτωρ Δούσμανης και ο Ιωάννης Μεταξάς, τότε αξιωματικοί και υπασπιστές του διαδόχου Κωνσταντίνου», σημείωσε, προσθέτοντας ότι «το ιστορικό πρωτόκολλο» υπεγράφη στον δεύτερο όροφο, στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα το γραφείο του εκάστοτε κυβερνητικού αξιωματούχου που διοικεί το ΥΜΑΘ.
Και κατά την Οθωμανική περίοδο έως και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και μετά, το Διοικητήριο έπαιζε σπουδαίο ρόλο στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή, είπε ο κ. Γκιουλέκας και συνέχισε:
«Εδώ, στην περίοδο εκείνη των αρχών του 20ού αιώνα, στεγάστηκαν και όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, εκτός από την έδρα του Οθωμανού διοικητή. Εδώ ήταν το εμποροδικείο, το ιεροδικείο των Οθωμανών, το δημοτολόγιο, το κτηματολόγιο και όλες οι υπηρεσίες. Ακριβώς δίπλα υπήρχαν και κάποια άλλα κτίρια, τα οποία επίσης στέγαζαν υπηρεσίες. Το κτίριο αυτό καταλαμβάνει περίπου 2,5 στρέμματα, έχει 11.000 τετραγωνικά μέτρα και οι τέσσερις πρώτοι όροφοι είναι οι όροφοι που έκτισε ο Ποζέλι. Ο πέμπτος όροφος, που είναι πιο χαμηλός, κτίστηκε το 1954. Ακριβώς μπροστά από το Διοικητήριο έγινε και η γνωστή πλατεία του Διοικητηρίου, "τα Μάρμαρα", όπως τα λέγαμε και έτσι τα ξέρουμε όλοι οι Θεσσαλονικείς, πριν ανακαλυφθούν οι αρχαιότητες. Λέγεται ότι σε αυτό το κτίριο υπήρχε ένας βυζαντινός πύργος και ακριβώς εδώ οι Οθωμανοί έχτισαν πάνω στον πύργο το πρώτο κονάκι, την πρώτη διοίκησή τους, μέχρι που έγινε το σημερινό Διοικητήριο, το 1891».
Ο κ. Γκιουλέκας πρόσθεσε ότι κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος πήρε διάφορες διοικητικές μορφές: έγινε Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης, κάποια στιγμή υποβιβάστηκε σε Γενική Γραμματεία, έγινε και πάλι υπουργείο και τα τελευταία χρόνια είναι υφυπουργείο με αρμοδιότητα τον Τομέα Μακεδονίας - Θράκης του Υπουργείου Εσωτερικών.
Κλείνοντας, ο υφυπουργός τόνισε ότι το Διοικητήριο «έπαιξε και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας» και υπογράμμισε ότι ήταν χρέος της Πολιτείας «να μη περάσει αυτή η επέτειος των 70 χρόνων χωρίς μια ουσιαστική, έστω λιτή, εκδήλωση μνήμης και τιμής».
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, ο συντονιστής του Γραφείου του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη Γιάννης Παπαγεωργίου και η συντονίστρια του Γραφείου του Πρωθυπουργού στη Βόρεια Ελλάδα Έλενα Σώκου, ο βουλευτής Δημήτρης Κούβελας, εκπρόσωποι φορέων και υπηρεσιών, των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, του κλήρου καθώς και πρόξενοι και επίτιμοι πρόξενοι της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Σερβίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, των Φιλιππίνων, του Βιετνάμ, του Λουξεμβούργου, της Τσεχίας, του Καναδά, του Μαρόκου, της Ουκρανίας, της Σλοβακίας, της Βουλγαρίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Αρμενίας, της Σουηδίας, της Δανίας και της Νορβηγίας.
