- Newsroom
Λίγες μόλις μέρες πριν, εν μέσω του κύματος κακοκαιρίας με την ονομασία Adel που έπληττε με έντονα φαινόμενα τη χώρα, η ομίχλη, η υγρασία και το κρύο είχαν σκεπάσει την τεχνητή λίμνη του Άγρα, στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας.
Καθώς είχε αρχίσει να νυχτώνει, στον άγριο αυτό τοπίο ανάμεσα στις καλαμιές, μέσα στη λάσπη και υπό πυκνή βροχή, σαράντα άνδρες είχαν ήδη μπει μέσα στο νερό, ενώ δίπλα τους έπλεαν αργά και σιωπηλά οι πλάβες. Είχαν εντοπίσει το «πάτωμα» που έψαχναν, τη βάση από μια καλύβα ψαράδων, και ήταν πια έτοιμοι να ξεκινήσουν από εκείνο το σημείο την επίθεση και τη μάχη που θα ακολουθούσε. Τα κινηματογραφικά γυρίσματα είχαν αρχίσει και η κάμερα κατέγραφε τις σκηνές μιας μεγάλης και καθοριστικής σύγκρουσης ανάμεσα σε Έλληνες και Βούλγαρους, που έμελλε να αποβεί κρίσιμη για την κυριαρχία της λίμνης των Γιαννιτσών και την εξέλιξη του Μακεδονικού Αγώνα.
Σε αυτό το άγριο και αφιλόξενο σκηνικό γίνονται τα γυρίσματα της ταινίας «Το στοιχειό του Βάλτου» που είναι εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα, «Στα Μυστικά του Βάλτου», γίνεται με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και έχει σκοπό να αναδείξει τα γεγονότα στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία της ιστορικής περιόδου, από τον Νοέμβριο του 1906 μέχρι τον Ιούνιο του 1907, οπότε οι Μακεδονομάχοι κατάφεραν να αυξήσουν τη δύναμή τους στην περιοχή.
«Ασχολούμαστε εδώ και χρόνια με τον ιστορικό κινηματογράφο, απλώς τώρα άλλαξε η ιστορική περίοδος. Μετά από ταινίες για την επανάσταση του 1821, την έξοδο του Μεσολογγίου, το ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης αλλά και το ολοκαύτωμα του Ελευθεροχωρίου Πέλλας το 1943 από τους Γερμανούς, αποφασίσαμε να κάνουμε μια ταινία για τον Μακεδονικό Αγώνα. Είχαμε στα χέρια μας και το μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα, που το διαβάζαμε πιτσιρικάδες και με βάση αυτό και την έρευνα που έγινε, γράφτηκε ένα σενάριο. Νομίζω ότι ήρθε ο καιρός να αναδείξουμε αυτή την περίοδο κινηματογραφικά», επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας Βασίλης Τσικάρας.
Ο ίδιος αναφέρει ότι όλη η ταινία βασίζεται στα πραγματικά γεγονότα ενώ κεντρικοί ήρωες είναι o Τέλλος Άγρας, ο Γκόνος Γιώτας και ο Καπετάν Νικηφόρος. Παράλληλα εκτός από τους ήρωες που αναφέρονται στα «Μυστικά του Βάλτου», εμφανίζεται κάποια στιγμή και η Πηνελόπη Δέλτα. «Πρόκειται για την πρώτη ταινία που γίνεται για τον ένοπλο Μακεδονικό Αγώνα μετά το 1973», προσθέτει και δεν παραλείπει να σημειώσει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για την κινηματογραφική καταγραφή ιστορικών γεγονότων του ελληνισμού τα τελευταία διακόσια με διακόσια πενήντα χρόνια.
Η επιλογή της τοποθεσίας
Για την επιλογή της τοποθεσίας, η παραγωγή χρειάστηκε να ψάξει αρκετά σε όλες τις λίμνες της περιοχής, όμως βρήκε το ιδανικό σημείο στο τοπίο της λίμνης του Άγρα, που φάνηκε να πληροί όλες τις προϋποθέσεις ώστε να αναπαραστήσει τη λίμνη των Γιαννιτσών. Αυτή, άλλωστε, πριν αποξηρανθεί το 1932, αποτέλεσε ένα δυσπρόσιτο τόπο, ένα κρυσφήγετο για Έλληνες Μακεδονομάχους και Βούλγαρους κομιτατζήδες, ένα θέατρο πολέμων και συγκρούσεων.
Ο Μανώλης Σαββίδης, πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φίλων ιστορίας και Αναπαράστασης αυτής Γιαννιτσών, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, σημειώνει: «Θέλαμε να κάνουμε την ταινία ρεαλιστική. Γενικά τις ταινίες μας δεν τις κάνουμε σε στούντιο. Είναι πολύ λίγες οι σκηνές που γυρίζονται εκεί. Ψάχναμε έναν βάλτο και τον βρήκαμε μετά τη μεγάλη έρευνα που κάναμε το καλοκαίρι. Ξεκινήσαμε από τα δύσκολα. Την προηγούμενη εβδομάδα έγιναν γυρίσματα με πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα τη νύχτα, αλλά δεν πτοηθήκαμε και δεν σταματήσαμε. Η δύσκολη στιγμή ήταν όταν μπήκαν οι Μακεδονομάχοι μέσα στο νερό μέχρι το λαιμό για την κορυφαία στιγμή της ταινίας. Ήταν πολύ συγκινητικό. Περπατούσαν μέσα στη λίμνη για να κάνουν μια καταδρομική επιχείρηση κατά των κομητατζήδων. Ήταν η μέρα που χτύπησε ο Άγρας. Είχε ακούσει ότι πολύ κοντά στις βουλγάρικες καλύβες βρισκόταν ένα πάτωμα, το πάτωμα από τις καλύβες που χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες. Από αυτό το σημείο ξεκίνησε η μάχη που έγινε στις 14 Νοεμβρίου του 1906 και παρουσιάζεται με ιστορική ακρίβεια».
Ο ίδιος, άλλωστε, σχολιάζει ότι η εν λόγω σύγκρουση ήταν πολύ σημαντική καθώς οι λίγες ελληνικές καλύβες βρίσκονταν πολύ μακριά. Το Ζερβοχώρι ήταν το κέντρο δράσης των Βουλγάρων, γιατί ήταν δασώδης η όχθη της λίμνης και βρισκόταν κοντά στα χωριά που επηρέαζαν. Εκείνοι είχαν πάρα πολύ μεγάλο κύκλωμα με καλύβες ενώ η ελληνική παρουσία ήταν μικρότερη, με λίγες καλύβες κοντά στην Παραλίμνη. Ουσιαστικά μετά την μάχη και την επικράτηση των Μακεδονομάχων άρχισε να ενισχύεται το ελληνικό στοιχείο στη λίμνη και να δημιουργείται μια νέα κατάσταση με τους Έλληνες να είναι πια οι κυρίαρχοι σε αυτήν.
Γυρίσματα στα χωριά Βρυτά και Άγρας αλλά και στη Νάουσα και τη Θεσσαλονίκη
Τα γυρίσματα για «Το στοιχειό του Βάλτου» γίνονται στην ευρύτερη περιοχή της Έδεσσας, στα χωριά Βρυτά και Άγρας, έξω από τα Γιαννιτσά, ενώ σκηνές της ταινίας θα γυριστούν και στη Νάουσα αλλά και στη Θεσσαλονίκη. «Οι προεστοί έκαναν μυστικές συσκέψεις μεταφέροντας γράμματα και επικοινωνούσαν με το προξενείο της Θεσσαλονίκης. Ο πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς υποδεχόταν δασκάλες και ιερείς και τους έδινε τα μηνύματα όπως αυτά έπρεπε να μεταφερθούν στα χωριά της περιοχής της Μακεδονίας. Έχουμε τέτοιες σκηνές. Έχουμε παρακολουθήσεις μέσα στο σκοτάδι. Προσπαθούμε να δείξουμε ότι εκτός από τους πολεμιστές ακόμη και οι προεστοί, οι άνθρωποι των πόλεων έθεταν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να μεταφέρουν τα μυστικά. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο στάδιο της αναζήτησης τοποθεσιών για τα γυρίσματα στη Θεσσαλονίκη και στη Νάουσα», λέει ο κ. Τσικάρας.
Τα γυρίσματα αναμένεται να ολοκληρωθούν ως τον Φεβρουάριο και η ταινία στο τέλος της άνοιξης, ενώ η διανομή της αναμένεται από το φθινόπωρο.
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας συμπαραγωγός στην ταινία
Συμπαραγωγός στην ταινία είναι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Η περιφερειάρχης Αθηνά Αηδονά δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι από την πρώτη στιγμή, η Περιφέρεια και η ίδια προσωπικά “αγκάλιασαν” την προσπάθεια δύο πολύ αξιόλογων συλλόγων για την παραγωγή μιας ιστορικής, κινηματογραφικής ταινίας με θέμα τον Μακεδονικό Αγώνα. Όπως είπε, η παραγωγή προετοιμάζεται από την Aratos films, τμήμα του Πολιτιστικού Σωματείου Προώθησης Θεατρικής και Κινηματογραφικής Τέχνης «Άρατος ο Σολεύς» με τη συμμετοχή και του Συλλόγου Φίλων Ιστορίας και Αναπαράστασης αυτής Γιαννιτσών.
«Η προσπάθεια αυτή έρχεται να προστεθεί σε όλες εκείνες τις δράσεις που διαχρονικά στηρίζει η Περιφέρεια για την ανάδειξη του πολιτισμού σε όλες τις εκφάνσεις του. Η προβολή μέσω της δύναμης και της αμεσότητας που έχει μια οπτικοακουστική παραγωγή, των πραγματικών ιστορικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στους μαρτυρικούς τόπους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, στην προκειμένη περίπτωση στην περιοχή των Γιαννιτσών και στη Θεσσαλονίκη είναι και μια παρακαταθήκη για τη νέα γενιά. Θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε σε αυτή την κατεύθυνση, συνδράμοντας τις προσπάθειες για την προώθηση του πλούσιου πολιτιστικού αποθέματος και της καλλιτεχνικής δημιουργίας των φορέων της Περιφέρειάς μας, όπως κάνουμε μέσω του Κέντρου Πολιτισμού αλλά και του Film Office της Περιφέρειας όλα αυτά τα χρόνια» υπογράμμισε η Περιφερειάρχης.
Σημειώνεται, άλλωστε, ότι η δουλειά του Σωματείου «Άρατος ο Σολεύς» έφερε και δεκάδες βραβεύσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς οι ταινίες της Aratos «Έξοδος 1826» και «Operation Star» ήταν στις επιλογές του Υπουργείου Πολιτισμού στη διαδικασία ανάδειξης της ταινίας που εκπροσωπεί την Ελλάδα στα Όσκαρ.
Η δύναμη της εικόνας
Σε κάθε περίπτωση, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας Βασίλης Τσικάρας δίνει έμφαση στη δύναμη της εικόνας, η οποία, όπως αναφέρει, «κάνει θαύματα», αφού «μέσα από μια ταινία μπορεί να μάθει κανείς όσα είναι γραμμένα σε χίλια βιβλία». «Όλα γίνονται με έναν όμορφο και μαγικό τρόπο. Οι ιστορικές ταινίες βρίσκουν υποστηρικτές και ανθρώπους που συγκινούνται πραγματικά. Όλες αυτές οι ταινίες ενδιαφέρουν και το υπουργείο Παιδείας για τη μεταφορά τους στα σχολεία, ώστε να ενημερωθούν καλύτερα τα παιδιά», συμπληρώνει.
Αυτός είναι και ο λόγος που πριν από δέκα χρόνια ιδρύθηκε ο Σύλλογος Φίλων Ιστορίας και Αναπαράστασης αυτής Γιαννιτσών, ένας από τους κορυφαίους αναβιωτικούς συλλόγους στην Ελλάδα, όπως τονίζει ο πρόεδρος του Δ.Σ. του κ. Σαββίδης. Ο ίδιος επισημαίνει: «Η αναβίωση έχει κάνει τα τελευταία χρόνια μεγάλα βήματα, φυσικά πάντα με ιδιωτική πρωτοβουλία. Υπάρχουν πάρα πολλοί σύλλογοι και στην νότια Ελλάδα. Συνολικά στη χώρα είναι περίπου τριάντα. Εμείς είμαστε ο μοναδικός σύλλογος στη βόρεια Ελλάδα και τη Μακεδονία, από τους κορυφαίους αναβιωτικούς και αυτό το λένε οι 155 δράσεις μας σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτές περιλαμβάνονται η συμμετοχή μας σε ιστορικές ταινίες, επισκέψεις σε σχολεία, αναβιώσεις ιστορικών γεγονότων, αναβιωτικά φεστιβάλ, παρελάσεις». Ο σύλλογος υποστηρίζεται από φίλους, ιδιώτες και προσωπικό μεράκι.
